روایتِ دلتنگی

کاشت و نگهداری درخت سنجد

درخت سنجد یا الاگنوس (Elaeagnus angustifolia) درختی بومی در اروپا و آسیای شمالی است که بذرهای آن تا هیمالیا هم رسیده و در آنجا هم سبز شده است. این درخت بسیار مقاوم است و عمری طولانی دارد؛ گرما، سرما و کم آبی را به خوبی تحمل می‌کند و به دلیل همین ویژگی ‌های منحصر به‌ فرد، کاشت درخت سنجد محبوب کشاورزان و باغداران است. سنجد در اردیبهشت ‌ماه گل می‌دهد و در اواخر تابستان تا ابتدای پاییز میوه‌ هایش به بار می ‌نشیند. در نهال فروشی آلفا نهال انواع ارقام سنجد موجود است.

کاشت درخت سنجد مقرون به صرفه است. چون کم ترین میزان سرمایه گذاری، کم ترین نیاز آبی (یک سوم بادام دیم)، مقاومت کامل در برابر سرمازدگی، حاصلخیزکردن خاک بستر توسط ریشه درختان سنجد و رشد سریع را دارد. این گیاه همچنین می‌تواند یک بادشکن نواری خوب برای مزارع و باغات باشد، و از فرسایش خاک جلوگیری کند.

نهال سنجد

سنجد گیاهی درختی و یا درختچه ای خاردار با ارتفاع بین 5 تا 7 متر است. برگ های سنجد از کرک های متراکم و نقره ای رنگی پوشیده است. میوه های آن هم دارای پوسته ای قرمز و قهوه ای رنگ هستند. درختان در فصل خرداد و تیر ماه گل می دهند.

درخت سنجد از درختان بومی مناطق آسیای غربی، هیمالیا و اروپا می باشد. سنجد نام های دیگری چون غبیده بادام، چوب دانه، نقد، بل، سرین چک ( کردستان )، ایده ( آذربایجان) و پستانک دارد و در زبان انگلیسی به آن زیتون روسی می گویند.

سنجد بیشتر از 45 مدل مختلف دارد که در ایران دو نوع از آن کشت می شود. درخت سنجد در برابر کم آبی، شوری آب، سرمای زیاد و گرمای زیاد بسیار مقاوم می باشد. در بسیاری از نقاط کشور از جمله کردستان، کرمان و یزد کشت می شود.

این درختان دارای شاخ و برگ و خارهای زیادی است. به همین جهت به عنوان حصار هم مورد استفاده قرار می گیرد. اگر اطراف باغ را درخت سنجد بکارید، به عنوان یک دیوار و حصار محسوب می شود. یکی از بهترین نوع درختانی که می توان برای کاشت در مناطق بادخیز پیشنهاد کرد درخت سنجد میباشد. برای خرید نهال از جهاد کشاورزی به سایت آلفا نهال مراجعه کنید.

 

مشخصات درخت سنجد

ارتفاع سنجد: ارتفاع این گیاه بین 8 تا 15 متر است.

فاصله کاشت بذر سنجد: فاصله کاشت بذر بین 4 تا 6 متر است.

عمق کاشت بذر سنجد: عمق کاشت بذر 2 تا 4 سانتیمتر است.

خاک مناسب رشد سنجد: در گستره وسیعی از خاکها رشد می‌کند.

دمای مورد نیاز سنجد: دمای مناسب بین 15 تا 30 درجه سانتی‌گراد است.

زمان گلدهی سنجد: گلدهی این گیاه در فصل بهار است.

مقدار آبدهی سنجد: به آبیاری متوسطی برای رشد نیاز دارد.

نور مناسب سنجد: برای رشد به آفتاب کامل و نیمه سایه نیاز دارد.

گیاه شناسی درخت سنجد

گل ها کوچک، زرد رنگ و معطر هستند. شاخه ها اغلب خاردار بوده و گاهی به علت تعدد تنه، گیاه به صورت در ختچه ظاهر میشود. سنجد گیاهی است که به خشکی خاک . وزش باد های شدید مقاوم است. از این در خت برای کنترل باد، حرکت شن های روان و کولاک زمستانه به وفور استفاده می شود. از لحاظ دید سنجد به علت داشتن برگ های سبز خاکستری و شاخه هایی که در همه جهات رشد می کنند و همچنین دارا بودن میوه های رنگین مورد توجه است. در اغلب خاکها رشد میکند. با کاشت متراکم درختان سنجد به خوبی میتوان از آن به عنوان پرچین در اطراف باغها استفاده کرد. علاوه بر آن سنجد با ایجاد بافت متراکم به خوبی به صورت یک مانع محکم در برابر عبور و مرور عمل می کند.

https://alphanahal.ir/oleaster-seedlings/

 

انواع روش‌های کاشت نهال سنجد

درخت سنجد از آن درختان زیبایی است که عموما در کنار نهر آب و جوی‌ها می‌توان مشاهده کرد. سنجد به علت داشتن برگ‌های سبز خاکستری و شاخه‌هایی که در همه جهات رشد می‌کنند و همچنین دارا بودن میوه‌های رنگین با خاصیت دارویی فراوان مورد توجه است. چوب درخت سنجد نیز در صنایع غذایی، دارویی، بهداشتی، صنایع چوب و عطر سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این درخت جلوه زیبایی به طبیعت بخشیده و یک گزینه مناسب برای کاشت در باغ، باغچه منزل و حتی داخل یک گلدان بزرگ است. کاشت درخت سنجد در هر نوع خاکی امکانپذیر است و با گرمای هوا، خشکی و آبیاری کم سازگاری دارد. سنجد از گیاهان دارویی مهم است و کاشت آن در شرایط اقلیمی کشور ما به راحتی قابل انجام است. در ادامه با طریقه کاشت درخت سنجد و شرایط نگهداری این درخت زیبا و مفید آشنا شوید.

درخت سنجد سه سال بعد از جوانه‌زنی، شروع به گلدهی و تولید میوه می‌کند و می‌تواند یک درخت ماندگار در باغچه منزل شما باشد. همچنین در سال‌های اخیر به دلیل مقاومت این گیاه به شرایط اقلیمی کشور ما و نیاز آبی کم این درخت، طرح کاشت درختان سنجد با استقبال زیادی مواجه بوده و می‌تواند ایده‌ای برای جوانان جویای کار باشد.

روش های تکثیر درخت سنجد

این درخت را می توان از طریق بذر، قلمه و خوابانیدن تکثیر کرد. اگر می خواهید برای کاشتن درخت سنجد از روش کاشتن بذر استفاده کنید باید در فصل پاییز این کار را انجام دهید و در فصل سرما باید از این درخت به خوبی نگهداری کنید نوع دیگر کاشتن این درخت با میوه های پر خاصیت فصل بهار و بعد از گذر فصل سرما است که می تواند به روش قلمه زنی یا کاشتن بذر صورت بگیرد. این درخت برای قلمه زدن دشوار است و باید این کار را برای یافتن ریشه مرغوب قلمه با دقت بیشتر انجام دهید.

به طور کلی روش هایی که برای کاشتن درخت سنجد مناسب است روش کاشتن بذر، خوابانیدن و قلمه زنی به روش نیمه خشبی و خشبی است که تحقیقات نشان می دهد کاشتن این درخت به روش قلمه خشبی در فصل زمستان و دی ماه با استفاده از چوب سخت روش مناسب تری خواهد بود. در ادامه نیز بیشتر در رابطه با نحوه کاشت صحیح و نگهداری و مراقبت درخت سنجد توضیح خواهیم داد.

کشت گیاه سنجد با بذر

هنگامی که میوه ها رسیدند و شروع بــه تغییر رنگ کردند می توان آن ها را از درخت چید. برای تکثیر باید قسمت گوشتی میوه را از هسته جدا کرد و با آب شست. باید حتما گوشت میوه به خوبی جدا شود و باقی نماند. اگر هسته بدون هیچ تیماری کشت شود. جوانه زنی آن ?? ماه طول می‌کشد.

برای به مدت ? هفته هسته را در دمای معمولی قرار دهید. بعد از آن ?? هفته در میان  خاک اره و پیت ماس مرطوب در دمای ? تا ? درجه سانتیگراد نگهداری کنید.  بعد از آن بذرها را در خاک مخلوط خاک برگ و شن بکارید. گلدان در مکانی روشن و با دمای ?? درجه قرار داده و سطح خاک نباید خشک شود. اگر تمامی مراحل درست انجام شود جوانه زنی حدود ? هفته طول می‌کشد.

طرز کاشت بذر سنجد:

سنجد از طریق بذر، قلمه و پاجوش تکثیر می شود. اگر بذرهای این گیاه را بدون تیمار دهی بکارید بیش از یک تا سال زمان می برد تا رشد کند، به همین دلیل بهتر است یک دوره سرما دهی را طی کند، بذر این گیاه را با مقداری خاک غنی مخلوط‌ کنید و در درون دستمال کاغذی و سپس نایلون بگذارید و درب آن را سفت ببندید و در دمای 4 درجه سانتی گراد به مدت 3 تا 4 ماه نگهداری کنید. پس از گذشت این مدت بذر را از یخچال خارج کنید و در خزانه یا گلدان با عمق مناسب بکارید و روی آن را با خاک مناسب بپوشانید. گیاه را آبیاری کنید و تا زمان جوانه زنی مرطوب نگه دارید. پس از گذشت مدتی بذر گیاه جوانه می زند و شروع به رشد می کند. زمانی که گیاه رشد کرد و بزرگتر شد نهال به دست آمده را به زمین اصلی منتقل کنید.

توجه داشته باشید برای سرما دهی بذر این گیاه را در فصل پاییز در زمین اصلی بکارید.

تکثیر به روش قلمه زدن

اوایل تا اواسط تابستان با کاشت قلمه چوب سخت یا قلمه چوب نیمه سبز می توان این گیاه را تکثیر کرد. قلمه چوب نیمه سبز به طول ?? تا ?? سانتیمتر و قلمه چوب سختبه طول ?? سانتیمتر برای این کار مناسب است. هر دو قلمه باید از ساقه های حاصل از رشد سال جدید گرفته شده باشند. استفاده از هورمون ریشه زایی برای ریشه دار کردن قلمه مهم است.

برای کاشت  قلمه ها از یک قسمت خاک برگ و دو قسمت شن (با ذرات  ? تا ? میلی متر) استفاده کنید. حداقل یک سوم از طول قلمه باید در خاک قرار گیرد. دقت شود قلمه نیمه خشبی (نیمه سبز) برگ های قسمت پایین حــذف شود و ? تا ? برگ در بالای قلمه باقی بماند. به منظور افزایش رطوبت کشیدن پلاستیک شفاف و یا اسپری آب روزانه برای جلوگیری از پژمرده شدن قلمه ها موثر است. دمای مناسب این روش تکثیر حدود ?? تا ?? درجه سانتیگراد است.

تکثیر به روش خوابانیدن

در این روش ساقه های نرم نزدیک به زمین در خاک قرار می گیرد.

طریقه کاشت نهال سنجد:

کاشت نهال بسیار آسان است. کاشت نهال با توجه به گونه‌های مختلف متفاوت است که در زیر به آنها اشاره خواهیم نمود در ادامه نیز همراه ما باشید.

 

نهال ریشه لخت: در این نوع نهال ابتدای گودالی ایجاد کنید، سپس کمی خاک درون آن بریزید و نهال را در درون آن قرار دهید و اطراف آن را با خاک نرم و مناسب پر کنید سپس گیاه را آبیاری کنید.

نهال گلدانی: در نهال گلدانی نیز ابتدا گودالی ایجاد نمایید سپس گلدان را شکسته و نهال را با خاک گلدان مستقیماً در گودال قرار دهید و اطراف آن را پر کنید. سپس گیاه را آبیاری کنید.

نهال گونی پیچ یا نایلون پیچ: در این نوع نهال نیز ابتدای در محل مورد نظر گودالی ایجاد کنید و سپس نهال را با نایلون و گونی در درون آن بگذارید همچنین می‌توانید پس از گذاشتن گلدان در درون گودال نایلون یا گونی را بردارید.

بهترین زمان برای کاشت نهال سنجد:

بهترین زمان برای کاشت نهال سنجد اوایل اسفند ماه بعد از تمام شدن برف و یخبندان می باشد. توجه داشته باشید که کاشت نهال در روزهای گرم و افتابی و سرد و برفی موفقیت خوبی به همراه ندارد. بهتر است که نهال را در روزهای ابری کاشت کنید، زیرا باران بعد از کاشت باعث سیراب شدن ریشه نهال می شود و کاش موفقی را به همراه دارد.

مراحل کاشت نهال سنجد

?- نهال سالم و قوی سنجد را از مراکز مطمئن فروش گل و گیاه تهیه کنید.

?- گودالی را در باغچه یا فضای باغ آماده کنید. برای اندازه این گودال، نمی‌توان عدد دقیقی گفت، ولی به طور کلی اندازه گودال را حدود دو تا سه برابر عرض و طول ریشه در نظر بگیرید و آن را حفر کنید.

?- هرچه گودالی که حفر می‌کنید، بزرگ‌تر باشد، به شما این امکان را می‌دهد که به‌راحتی نهال را درون آن قرار دهید و همچنین شروع رشد ریشه راحت‌تر می‌شود. اما یادتان باشد گودال را بیش از حد عمیق یا کم‌عمق حفر نکنید. عمق ?? تا ?? سانتیمتری برای کاشت نهال سنجد مناسب به نظر می‌رسد.

?- ریشه نهال را به آرامی در گودالی که آماده کرده‌اید، به صورت عمودی و بدون فشار آوردن به ریشه‌ها قرار دهید و داخل گودال را با همان خاکی که خارج کرده‌اید همراه با مقداری کود دامی پوسیده ترکیب و پر کنید.

?- بلافاصله بعد از کاشت درخت سنجد، نهال را آبیاری و این کار را مجددا چند ساعت بعد نیز تکرار کنید تا نهال به خوبی در خاک استقرار پیدا کند.

?- بهترین زمان کاشت نهال سنجد اواخر فصل زمستان (نیمه اول اسفند) است.

شرایط نگهداری و مراقبت‌های لازم درخت سنجد

خاک:

درخت سنجد به نوع خاک چندان حساس نیست و در هر نوع خاکی که حاصلخیزی متوسط و زهکش مناسب داشته باشد، قادر به رشد خواهد بود. درخت سنجد به خشکی، خاک‌های سنگین رسی و فقیر مقاوم است، ولی بهترین رشد را در خاک‌های ماسه‌ای با زهکش مناسب دارد.

آبیاری

سنجد از گیاهان مقاوم به کم آبی است. مرطوب نگه داشتن بذر تا زمان جوانه‌زنی برای رشد گیاه ضروری است، ولی بعد از آن آبیاری را می‌توان هر دو هفته یک بار انجام داد. توجه داشته باشید در ماه‌های گرم سال (تیر و مرداد) به دلیل تبخیر سریع آب و درجه حرارت بالا، بایستی آبیاری را با فواصل کمتری انجام دهید.

دما

کاشت درخت سنجد در هر دمایی امکانپذیر است و این درخت تحمل سرمای ??- درجه و گرمای ?? درجه سانتیگراد را دارد.

نور

درخت سنجد برای رشد کافی و بهینه به دریافت نور کافی و مستقیم خورشید (? تا ? ساعت در روز) نیاز دارد. از همین رو اگر قصد کاشت درخت سنجد در محیط آپارتمان را دارید، نورگیرترین قسمت منزل را برای قرار دادن گلدان در نظر بگیرید.

خاک مناسب جهت کاشت سنجد

از نظر نوع خاک، کاشت این گیاه در زمین های سنگین دارای بافت متوسط و در کوهپایه های دارای سنگریزه زیاد و شیبدار سنگلاخی و فقیر موفق بوده است.

در مناطق کوهپایه ای که در آن ها امکان کشت بسیاری از گیاهان زراعی و درختان محدود است، این گیاه می تواند به عنوان یک گیاه راهبردی و اقتصادی مورد توجه قرار گیرد. تجربه ثابت کرده است که کشت درختان سنجد در اراضی شور و یا آبیاری درختان سنجد با آب شور تا حدی برداشت محصول مورد انتظار را داده است.

مصرف کود دامی کاملا پوسیده، پیش از احداث گلستان و به صورت جایگزینی در گودال به مقدار??-?? تن در هکتار ضروری است.

کاشت نهال های آن معمولا در اسفندماه در گودال هایی به عمق ?? تا ?? سانتی متر انجام می شود.رعایت فاصله کشت ? در ? متر، کمک شایانی به افزایش راندمان محصول خواهد کرد.

آفات و بیماریهای سنجد

درخت سنجد درخت محکمی است که در برابر آفات و بیماری ها آسیب پذیر نیست. بیماری هایی مانند ساس های بستر ، لاروها و لکه های برگ ، گانگرن ، پژمردگی ورتیسیلیوم و پژمردگی فوزاریوم از بیماری های خاص درخت هستند که ناشی از شرایط نامساعد محیطی هستند. اگر قصد کاشت درخت سنجد را دارید ، توصیه می کنیم از سموم دفع آفات شیمیایی استفاده نکنید تا بتوانید از درختان سنجد ارگانیک خود بهره مند شوید. با این حال ، اگر این کار را باید انجام دهید ، بهتر است به مهمترین نکات و ترفندهای سمپاشی درختان میوه توجه کامل داشته باشید

آفات چندان زیادی این گیاه را تهدید نمی کنند. گاهی شپشک ها و یا لاروهای حشرات موجب مزاحمت می شوند. از بیماری های این گیاه می توان به لکه برگی، قانقاریا، پژمردگی ورتیسلیوم و سوختگی بلایت نیز اشاره کرد که معمولا به دلیل شرایط نامساعد محیطی شیوع می یابند.

سنجد جزو معدود درختانی است که آفت و بیماری خاصی نمی تواند در باغات ایجاد خسارت و محدودیت نماید و می توان از بابت هزینه خرید سم و انجام عملیات سمپاشی آسوده خاطر بود.ضمنا به خاطر عدم مصرف سموم شیمیایی، می توان محصول سالم و ارکانیگ به جامعه ارائه نمود.